CÂU CHUYỆN TÒA ÁN – MỘT HÌNH MẪU VỀ BẢO VỆ QUYỀN TRẺ EM TRONG LUẬT DI TRÚ CANADA

ƯU TIÊN BÊNH VỰC LỢI ÍCH TRẺ EM

Được Tòa Án Liên Bang Canada sử dụng để xét lại hồ sơ xin du học của đương đơn.

TÓM LƯỢC

Ngày 28/11/2019, Tòa Án Liên bang Canada ra phán quyết chấp thuận đơn xin cứu xét của bé MVA ( 9 tuổi, quốc tịch Việt Nam) xin xét lại việc từ chối của Bộ Di Trú Canada IRCC trên hồ sơ xin du học Canada của mình.

Bé MVA vốn là trẻ mồ côi, được cha nuôi nhận nuôi từ nhỏ, hiện sống với bà nội (nuôi), có một người cô (em của cha nuôi) là dân Canada bảo trợ cho bé du học Canada để bé có thể có cuộc sống tốt hơn.

Hồ sơ của Tòa không ghi rõ các lý do từ chối của nhân viên IRCC cũng như các phân tích thường lệ về các lý do đó, nhưng đã nêu ra được điểm mấu chốt Tòa nhận thấy chưa phù hợp với luật, đó là nhân viên IRCC đã từ chối hồ sơ mà chưa thực hiện phỏng vấn đương đơn. Nói cách khác, Tòa cho rằng IRCC cần thực hiện quyền được “giải trình công bằng” (procedural fairness) cho đương đơn, bằng cách phỏng vấn trực tiếp.

Tòa nhận thức rằng bé MVA có hoàn cảnh đặc biệt (mồ côi, lại hiện sống với bà), còn đang nhỏ tuổi, nên cần thiết phải thực hiện việc cho bé cơ hội thể hiện ý định/ ý thích của mình về hoàn cảnh nào bé mong muốn được sinh sống. Việc này sẽ thực hiện được thông qua việc phỏng vấn trực tiếp, để từ đó IRCC có cơ hội nắm hết thông tin bảo vệ quyền lợi của đứa trẻ theo luật quy định (best interest of a child), và bây giờ là để xem xét lại toàn bộ hồ sơ.

Hồ sơ xin Giấy phép Học tập của bé MVA được trả về cho IRCC để xem xét lại, bởi một nhân viên di trú mới.

• Việc thực hiện quy trình cho đương đơn cơ hội để giải trình công bằng (procedural fairness – PF) là không bắt buộc trong quy trình xét hồ sơ visa tạm cư (ở đây là GPHT), nhưng Quan tòa ắt đã sử dụng quy định về “ưu tiên bênh vực lợi ích của trẻ em” trong luật di trú Canada (the best interest of a child) để yêu cầu IRCC phải thực hiện quy trình PF cho trường hợp này, cụ thể là việc phỏng vấn đương đơn.
• Quan tòa có lẽ đã thấu hiểu và thông cảm cho hoàn cảnh đứa trẻ bất hạnh, và việc yêu cầu IRCC xét lại hồ sơ kèm với việc phải thực hiện phỏng vấn trong lần xét lại mới đã cho thấy tính nhân đạo và ý thức bảo về quyền trẻ em trong luật di trú Canada chặt chẽ và được thực thi nghiêm túc.
• Rõ ràng có thể thấy ý định mang bé MVA qua Canada để học là để cho bé có cuộc sống tốt hơn trong tương lai bao gồm khả năng định cư lâu dài sau khi học xong. Nhưng Quan tòa cũng chỉ ra rằng luật Canada cho phép ứng viên xin Giấy phép Học tập có quyền có ý định định cư sau tốt nghiệp (dual intend) nên việc có ý định định cư không ảnh hường đến hồ sơ xin du học.
• Hy vọng bé MVA đã có một kết quả tốt trên Canada, và dù kết quả ra sao đi nữa (của lần xét visa mới) thì đây đã là một hình mẫu, một điểm sáng trong pháp luật Canada (cụ thể là trong tư pháp & hành pháp ở lĩnh vực di trú). Quyết định của Tòa Liên bang thể hiện ý thức tôn trọng và nghiêm chỉnh thực thi quy định về bảo vệ quyền trẻ em.
• Trẻ em có thể xin du học Canada ở bất cứ tuổi nào, dù cả khi còn rất bé, chỉ cần hồ sơ nộp vào chứng minh được nhu cầu đó là thực và phù hợp với luật Canada.

Nguồn: Federal Court Canada